Depoziti u bankama koje finansiraju budžet Republike Srpske – Opaka lista

Banke kupujući srpske obveznice refinansiraju dospjele kreditne obaveze ovoga entiteta  i  finansiraju budžetski deficit, a kratkoročna nelikvidnost budžeta se prevazilazi emisijom trezorskih zapisa koje takođe pretežno  kupuju  banke.

Banke sa  sjedištem u Sarajevu i  Mostaru ne pokazuju više  bilo kakavu namjeru da prošire saradnju sa srpskim budžetom, naprotiv, one nastoje da smanje i smanjuju svoja  potraživanja.

Federalne banke  su  na kraju 2022. držale 380 miliona KM u hartijama od vrijednosti čiji je emitent  Republika  Srpska, a polovinom 2024.godine taj iznos je  262 miliona KM.

Ovaj inače  slab oslonac srpskom  budžetu  je sve  manji,  bez naznake  bilo kakvog  preokreta sa postojećih 0,86% ukupne  aktive federalnih banaka (262/30.347)

Budžet Republike Srpske je osuđen na banke sa sjedištem u Banjaluci (srpske banke), ali i one pokazuju znakove ako ne posustajanja,  onda sigurno opreznijeg poslovanja sa budžetom.

To se vidi iz stanja dužničkih hartija od  vrijednosti  Republike Srpske  u njihovim bilansima; 954 miliona KM na  kraju 2022, 1,13 milijardi KM na kraju 2023. i 1,08 milijarde KM u junu 2024. godine.

Da li je srpski budžet previše zadužen kod srpskih banaka, i kakav bi trebao biti odnos prema bankama  Narodne skupštine Republike Srpske koja u  formi zakonskog pravnog akta donosi budžet i popratne  akte?

Srpske banke su budžetu posudila 10% svoje aktive (1,08/10,6) učinivši  budžet svojim najvećim dužnikom, a ovaj dužničko-povjerilački odnos svojim najbitnijim ulaganjem, a i budžet se odužio — redovno izmiruje obaveze po glavnici duga i  plaća  ugovorenu kamatu.

Veza  između banaka i budžeta je dugotrajna, obostrano korisna, ali podliježe i promjenama na koji ni budžet ni banke ne mogu uticati.

Banke finansiraju budžet, a deponenti i štediše finansiraju banke — indirektno fizička i pravna lica koja drže  novac u bankama finansiraju budžet.

Stanje ovih depoziti u banakama sa sjedištem u Republici Srpskoj se apsolutno povećava (8 milijardi KM u septembru 2024), ali  udjel u ukupnim depozitima svih bosanskih banka  im se smanjuje.

Udjel depozita banaka sa sjedištem u Republici Srpskoj u ukupnim depozitima banaka Bosne i Hercegovine



Izvor:  www.cbbh.ba (Obrada Bife.ba). Podsjetnik: Za 2025. prognoza.

Na kraju 2014.  njihov udjel je bio 29%, a  u juna 2024. on je 24%, a s obzirom da BDP Republike  Srpske čini 33% državnog BDP, banke iz Federacije su već preuzele finasiranje  jednog djela proizvodnje u Republici Srpskoj, dok se istovremeno te iste banke  povlače sa tržišta srpskog javnog duga.

Za srpski  budžet bi bilo  izuzetno  nepovoljno ako bi srpske banke počele da relativno posmatrano  ubrzano gube  depozite,   jer čak i bez  bilo kakvog  tržišnog poremećaja ovi depoziti će se relativno smanjiti i u 2025.godini.

Od srpskih  banaka se traži da otvaraju i vode račune licima koja su američkoj OFAC listi, indirektno im se čak i prijeti tužbama,  a zainteresovane strane pri tome zanemaruju  potencijalnu negativnu reakciju deponenata na zahtjevani zaokret banaka u poslovnoj politici.

Kada – ako, pred narodnu skupštinu  stigne pravni akt koji u nepovoljniji položaj, sa aspekta OFAC  (američka kancelarija za kontrolu imovine stranaca), stavlja banjalučke banke, u odnosu na mostarske i sarajevske, ne bi se bilo loše prisjetiti dviju epizoda masovnog povlačenja depozita iz banaka i  pretpostaviti posljedice novog povlačenja depozita na finansiranje budžeta.

Iz banka sa sjedištem u Republici Srpskoj je za 14 mjeseci, od septembra 2008, povučeno 20% depozita, a 2022.godine, od februara do  aprila, depoziti su smanjeni za 7%.

OFAC lista je opaka lista, ali postoje mnogo opasnije stvari koje prave veću, i neprolaznu, štetu od postojeće prolazne.